Als een scheiding escaleert, dan red je ‘t niet met een standaard training

Dagelijks heeft Bijzonder Jeugdwerk te maken met jongeren die de dupe zijn van een vechtscheiding. “Als wij in beeld komen, is de strijd tussen ouders vaak al enorm verhard. Ouders gunnen elkaar niets meer. Ze verkeren in een staat van totale oorlog, met het kind als inzet in de strijd”, zegt Jolanda Jansen, behandelcoördinator van Bijzonder Jeugdwerk. “Als een scheiding escaleert, dan red je ‘t niet met een standaard training. Vaak komen de ouders niet eens opdagen.”

Gevolgen voor kinderen
Een vechtscheiding zorgt bij kinderen voor voortdurende spanning en angst. Bovendien komen kinderen vaak in loyaliteitsconflicten terecht. Ze willen geen van beide ouders tekort doen, maar hebben wel het gevoel dat ze tussen hun ouders moeten kiezen. Gedragsproblemen, woede en agressie komen veel voor. Kinderen die geneigd zijn hun verdriet te internaliseren worden vaker depressief. Meestal verslechteren de schoolprestaties en bij tieners is er vaker sprake van alcoholgebruik en aanraking met de politie. Als de ene ouder voortdurend kwaad spreekt over de andere ouder, kan dit leiden tot ouderverstoting.

Maatwerk en multidisciplinair
Volgens Jolanda Jansen hebben interventies bij vechtscheiding vooral effect als het maatwerk is, afgestemd op de fase van de scheiding, de fase van het conflict en de onderliggende of bijkomende problematiek. “In de gezinnen die wij begeleiden, staat een vechtscheiding bijna nooit op zich. Meestal spelen er ook andere problemen in het gezin, zoals schulden, een laag IQ of een psychische beperking van ouder of kind. Dat maakt het extra heftig en complex.” Bij Bijzonder Jeugdwerk wordt een vechtscheiding daarom altijd multidisciplinair benaderd. “Binnen ons team creëren wij veel ruimte voor reflectie: we toetsen voortdurend bij elkaar of we nog op het goede spoor zitten met een casus.”

Effectieve interventies
Bij een vechtscheiding zijn, afhankelijk van de situatie, diverse hulpvormen mogelijk. “We inventariseren eerst de vragen en behoeften van de jongere en zijn ouders. Ook overleggen we met de verwijzer en beoordelen het dossier. Zo bepalen we welke interventies het meest effectief zullen zijn. Voor vechtende ouders is het vaak een stap te ver om samen op gesprek te komen. In dat geval beginnen we één op één en gaan we pas later over op gezamenlijke gesprekken.”

Oog voor het kind
De meeste interventies zijn erop gericht dat ouders weer oog krijgen voor de belangen van hun kind. “In de therapie begeleiden we ouders om het conflict te parkeren en de focus te verleggen naar het ouderschap. We stimuleren de vader en moeder om ieder hun verantwoordelijkheid te pakken in de opvoeding en te ontdekken hoe ze elkaar aanvullen. Soms kan een ouder dat echt niet opbrengen en besluit hij of zij afstand te nemen. Dan stimuleren we deze ouder toch om te blijven investeren in het contact met het kind. Voor een kind is dat beter te accepteren dan helemaal geen contact meer met papa of mama.”

Wat werkt bij vechtscheiding?
Bij Bijzonder Jeugdwerk worden goede resultaten geboekt met gezinsinterventies, zoals MDFT en Familietherapie. Jongeren krijgen daarnaast individuele behandeling om het verdriet te verwerken, sterker te worden en de nieuwe situatie te leren accepteren. Er worden ook ervaringsgerichte interventies ingezet, waarbij de focus minder ligt op ‘praten’ en meer op ‘doen’. Voorbeelden zijn dramatherapie en een ouder-kind weekend. Bij een hoog oplopende strijd tussen ouders kan het soms beter zijn om de kinderen tijdelijk elders onder te brengen, bijvoorbeeld bij familie. Ook een deeltijdverblijf in een zorggezin of groep van Bijzonder Jeugdwerk is mogelijk.

Ook onderzoek kan helpen
Soms kan aanvullend onderzoek zinvol zijn, bijvoorbeeld als de opvoedsituatie onveilig lijkt. Via een gezinsonderzoek brengt Bijzonder Jeugdwerk de opvoedvaardigheden van ouders in beeld. Ook de risicofactoren en beschermende factoren worden zorgvuldig onder de loep genomen. Voor hulpverleners in de eerste lijn die een gezin begeleiden, kan een quick scan helpend zijn. Bijvoorbeeld als er, behalve de vechtscheiding, nog andere problemen spelen in het gezin. “Voor de eerste lijn is het soms lastig te beoordelen welke interventies het best passen en in welke volgorde. Na de quick scan ligt er binnen 4 weken een helder advies op tafel, waarmee kind, ouders en de betrokken hulpverlener verder kunnen.”

Lees ook:
Ouderschap na scheiding

Reageren?
Jolanda Jansen: j.jansen@bj.nl